Chùm truyện ngắn của tác giả Lê Thuỳ Giang - Hội văn học nghệ thuật Lai Châu
- Written by Minh Phương
Chùm truyện ngắn của tác giả Lê Thuỳ Giang - Sáng tác tại Trại Văn học nghệ thuật Lai Châu 2018, Nhà sáng tác Đà Nẵng tháng 8-2018.
LỜI THIÊNG
Pa Va Sủ là một vùng đất đai trù phú, nằm cao và tách biệt với thế giới bên ngoài bởi màn sương quanh năm bao phủ. Phải đi bộ cả hai ngày từ đường xe đi mới tới được Pa Va Sủ. Nếu đất Ma Quai, đất Huổi Loóng bên cạnh khô cằn sỏi đá, đồi núi trọc, nóng bức thì Pa Va Sủ được bao bọc, bảo vệ bởi rừng cây gỗ đã đến tuổi trưởng thành, xanh mướt. Dưới chân của vùng đất ấy là dòng suối uốn lượn bên bãi cỏ. Cảnh núi rừng sơn thuỷ hữu tình.
Mọi người ở Pa Va Sủ đều rất hiền hoà, chẳng bao giờ đánh cãi chửi mắng nhau. Cuộc sống no đủ: trồng cây, cây lên cao tốt, ngô đầy sân, lợn đầy chuồng. Trâu bò con nào con nấy béo tốt, kéo cày cả ngày không biết mệt.
Khí hậu ở đây lúc nào cũng trong lành, mát mẻ. Chắc vì thế mà con gái ở Pa Va Sủ đẹp lạ lùng: da trắng, hiền như những con nai. Mùa nào trồng cây đấy. Mùa mưa thì ở nhà xe tơ dệt vải, đi hái nấm trong rừng… Những người phụ nữ đảm đang vừa khéo chiều chồng, vừa khéo nuôi con. Vì vậy, mà con gái ở đây nổi tiếng khắp vùng. Dao Mẩy là cô gái nổi tiếng nhất Pa Va Sủ. Tuổi vừa bằng 15 mùa hoa mận trắng. Miệng cười xinh tươi, bừng sáng như cánh hoa đào, mong manh mà quyến rũ. Công việc đồi nương vẫn không làm đôi bàn tay thôi mềm mại, khéo léo. Nàng thêu thùa, dệt vải đẹp nhất bản. Những tấm thổ cẩm như hoa. Cô gái như đoá hoa rực rỡ giữa núi rừng.
Chẳng mấy chốc khu đất cách bản mấy con dao quăng đã được đám trai bản dựng lều, đến đó đào đào, đãi đãi. Có mấy thằng đi trước đã lên phố bán được khối tiền. Nên cả lũ trai non cũng mong tới thay đổi cuộc đời, mà cưới được người con gái mà mình đem lòng yêu mến. Phà cũng vậy. Phà nhanh chóng nhập hội.
Ở trại khai thác vàng tự phát, các vụ đánh chiếm diễn ra hàng ngày. Phà là người đến sau, nhưng với sự tài giỏi, ngang tàng, Phà nhanh chóng trở thành trưởng nhóm. Phà còn biết cả giao dịch với chủ hàng vàng bạc giỏi, nên luôn bán được giá cao hơn những kẻ còn lại. Đến A Siểu cũng không làm được, nên chấp nhận dưới chướng thằng em họ.
Diêu Phà như là có duyên với công việc này. Khi vùng đất này khai thác không còn vàng nữa, cả đội lại phải chuyển sang vùng đất khác. Chỉ bằng cách quan sát những cánh vàng bé tí trong đám đất khô và sự cảm nhận mà Phà dám khẳng định nơi nào có vàng, nơi nào không để anh em cùng làm. Và lần nào Phà cũng nói đúng. Uy tín của Phà càng vang dội. Ai cũng nể Phà ra mặt. Bản tính hoang dã của Phà trở lại: Phà vừa là con hổ dũng mãnh, con báo khoẻ mạnh không ai có thể uy hiếp, cản trở. Chỉ có trước Mẩy là Phàn lại như một con mèo con hiền lành.
Khi những khu đất gần đã hết vàng, thì cả nhóm càng tiến sâu vào trong núi. Đến một khoảng đất mới, Phà thấy có dấu hiệu của rất nhiều kim loại vàng, mà có lần học cấp hai, đã thấy cô giáo dạy địa lý có nói đến vùng đất này. Nhưng trên vùng đấy ấy lại có một cây gạo rất to, đến cả mấy người ôm không xuể. Để đào vàng thì phải chặt cây đi. Bây giờ là cuối xuân, nên dù thân cây cổ thụ có vẻ xù xì, khô quắt ấy vẫn trổ những bông hoa đỏ ngạo nghễ ở rất cao trên kia. Phà có nhớ về một truyền thuyết: cây gạo là một loại cây thần, nối đất với trời. Cho nên, trâu không dám ăn, người không dám phá. Quả thật, dù ở những vùng đồi núi trọc, cây cối bị khai phá hết thì những cây gạo vẫn mọc lên sừng sững, không ai dám động vào. Nhưng giờ để lấy được vàng ở đây thì phải phá cây thôi. Mẩy của anh còn đang có cả bao người nhòm ngó nữa kìa. Vậy thì nhất định phải giàu nhanh thôi. Cái cây cũng chỉ là cái cây. Nó đứng giữa rừng này, vùng này thiếu đi một cái cây thì cũng có sao đâu.
A Phàn vốn không còn tin những truyền thuyết, thần thoại nhưng tự dưng trong dự cảm lại lo lắng, khi trưởng bản lại nói tới cây gạo là loài cây gắn với chuyện tình của đôi trai gái. Giờ chặt mất rồi, liệu Mẩy có còn đợi anh không? Rồi kéo theo đó là lũ quét tan hoang bao mái nhà, có cả nhà của Mẩy nữa. May mà chưa ai thiệt mạng. Rồi là lũ trai trẻ làm thêm trong bãi vàng tự phát, vì có mấy đồng bạc mà lên phố chơi bời, lêu lổng, có khi hỏng mất người thôi. Đất bản thì nham nhở vì đào bới. Những dòng suối, dòng sông bao quanh không còn đẹp nữa nữa vì đãi vàng, đãi cát… Phà phải dừng lại thôi.
Phàn biết làm thế nào để lấy lại những vùng đất đã bị xáo trộn lên, những đứa em trong bản bị lạc mất đường về. Nhà nước giờ cũng cấm khai thác khoáng sản rồi. Đó sẽ là dự án lớn có quản lí đàng hoàng, chứ người dân không được tự ý làm. Nghe cán bộ xã nói vậy, Phà đã hiểu rồi.
Phà giờ không còn cha mẹ, chỉ còn Mẩy là người bạn chia sẻ niềm vui nỗi buồn từ khi Phà sang Pa Va Sủ. Lời Mẩy cứ vang lên trong đầu Phà hàng đêm. Muốn lấy được Mẩy làm vợ, Phà nhất định phải giúp bản làng lại như xưa.
Sau bao đêm suy nghĩ thì Phà quyết định góp phần lớn số tiền kiếm được từ khai thác vàng trong thời gian qua qua với dân bản để sửa sang nhà cửa. Nhà nước cũng hỗ trợ rồi, nhưng có thêm giúp đỡ của Phà thì mọi người còn mua lại con giống, cây giống. Cả bản ai cũng biết ơn Phà lắm, bảo là ông trời sẽ có mắt thôi. Mẩy dù im lặng nhưng trong đôi mắt ánh lên đầy niềm hi vọng.
Trong khi đợi Mẩy học xong, Phà cũng quyết định đi học trung cấp Trồng trọt. Khi anh học xong trung cấp hai năm thì Mẩy cũng học xong ba năm Cao đẳng. Phà được thầy cô dạy rồi, Phà cũng tự đọc thêm rất nhiều sách nữa, Phà còn đi sang bản Mồ Sì San – vốn trồng được nhiều thảo quả để học hỏi kinh nghiệm. Phà thấy rồi, đất vùng mình vừa cao, vừa mát mẻ, vừa có rừng thưa che phủ ở phía trên tạo thực bì tốt, hợp với cây thảo quả lăm lắm. Với phần vốn còn lại, Phà sẽ cùng với mấy người anh em đầu tư cho những cánh đồng thảo quả tại vùng đất này. Và anh cũng còn dự định làm sẵn một căn nhà nhỏ, có vườn cây, có chiếc bàn để Mẩy làm cô giáo…
Phà đang mỉm cười với những ý tưởng thì Mẩy đến. Phà mở cửa… Mùa xuân ngoài kia đang đến rất gần.
**********
ME RỪNG
Dao Mẩy càng lớn càng xinh, ngoan và hiền. Đến ông bà của A Phàn cũng nhận thấy thế. Nhưng càng ngày Dao Mẩy càng trở nên xa cách. Hai nhà cách nhau có một cái hàng rào trồng sắn, thế mà như thể cách nhau cả mấy quả núi, ngọn đồi. Dao Mẩy không nói lí do tại sao, chỉ biết Dao Mẩy không thích đi học cùng, cũng không cần A Phàn trèo cây hái me tròn hộ nữa. Hay là Dao Mẩy chê mình lười học, vì hôm trước bị thầy chủ nhiệm nhắc nhở không đi học đều. Cũng tại nhà neo người, không ai giúp Ếm gặt lúa vụ mùa nên mình mới phải nghỉ học. Đã vậy, A Phàn sẽ cố gắng đi học đều đặn, chăm ngoan theo lời thầy cô vì dù sao vụ mùa cũng qua rồi. Với lại, nếu A Phàn không đi học thì sẽ có A Goong giúp Dao Mẩy lội qua con suối sâu đang vào mùa mưa. A Phàn không thích ai thay thế mình làm việc đó cả.
Thế nhưng rồi, có hôm chính mắt A Phàn đã nhìn thấy Dao Mẩy đi học với A Goong. A Phàn cứ lẽo đẽo đi sau, cũng không cố gắng để đi cùng. A Phàn thấy Dao Mẩy sao mà vui vẻ. Cứ nói nói cười cười như hoa, chứ không lặng im như khi đi với A Phàn. A Phàn quả thật không hiểu nổi. Dạo này A Goong thường qua gọi Dao Mẩy đi học. Ở lớp, cô giáo lại còn cho hai người ấy học cùng nhóm với nhau. Nghe nói cái thằng A Goong ấy học giỏi lắm. Bỗng dưng A Phàn thấy cái bụng nặng nề, học giỏi quá thì có gì mà hay. Cái thằng A Goong ấy là con út trong nhà, nó chỉ biết học chứ có biết gặt lúa, đào khoai, đào sắn, có biết trèo cây giỏi như A Phàn đâu. Nó làm gì biết hái me tròn cho Dao Mẩy như A Phàn từng làm. Trời nắng thế thì nó cũng đâu biết Dao Mẩy có khát hay không.
Lâu lắm Dao Mẩy không còn nhờ A Phàn hái me. Lâu lắm Dao Mẩy cũng không còn cười tít mắt với Phàn. Quả me trên cành giờ không còn xanh như ngọc. Vị của nó không ngọt mà trở nên chát hơn bao giờ hết.
Dao Mẩy vẫn xinh và đáng yêu như ngày nào. Hai người lấy địa chỉ của nhau. Khi lên đơn vị, A Phàn vẫn thường viết thư cho Mẩy. Thi thoảng Mẩy cũng gửi thư cho Phàn. Hai người trao đổi, trò chuyện về cuộc sống riêng của mỗi người. Nhưng điều mà A Phàn muốn nói nhất thì đã không dám nói và có lẽ sẽ không bao giờ được nói ra khỏi miệng. Đó là A Phàn thích Mẩy. Vì một hôm, Dao Mẩy viết rằng rất buồn. A Phàn hỏi thăm về nỗi buồn ấy. Mẩy kể về một người con trai khác. Người mà Mẩy thầm yêu quý (là Hưng) mà anh ấy lại thân thiết với một cô gái khác. Trời như sụp đổ trước mắt A Phàn. Nhưng anh cố tỏ ra mạnh mẽ động viên Mẩy để cô vượt qua nỗi buồn và tiếp tục học tập cho tốt. Mẩy đã vui trở lại. Nhưng mọi chuyện chưa dừng lại ở đó. Một thời gian sau thì Dao Mẩy đã kể rằng Hưng và Mẩy đã trở nên thân thiết với nhau. Bẵng đi một thời gian không thấy Dao Mẩy viết thư. A Phàn thì vẫn viết và gửi đều nhưng không có tin gì của Mẩy. Thật chẳng còn gì buồn hơn.
Hết thời gian tham gia nghĩa vụ quân sự, A Phàn trở lại quê nhà. Nghe nói Dao Mẩy học xong, công tác trên tỉnh và đã lấy chồng. Một người chồng giàu có. Cũng phải, Mẩy xinh đẹp và tài giỏi mà. Người như Mẩy thì có bao giờ nhìn đến người như A Phàn đâu. Nhưng chồng của Mẩy là người có cái tên khác chứ không phải Hưng – người mà Mẩy đã từng kể cho Phàn nghe.
Bố A Phàn kêu đau nhiều. Mọi người đều giục A Phàn lấy vợ để giúp đỡ bố mẹ. Thế rồi người ta mang về cho A Phàn một cô vợ. Cô ấy thường đi cùng Ếm lên nương. Lúc về thì lầm lì như con rùa. Có lẽ cũng vì A Phàn cũng lầm lì với cô ấy. Mãi rồi thì cô ấy cũng đi cùng A Phàn lên nương. Lúc đầu, hai người cứ lùi lũi đi về cùng nhau. Mãi sau rồi cũng nói chuyện với nhau. Nhưng không hiểu sao, A Phàn không thấy cô ấy đáng yêu và xinh đẹp như Dao Mẩy. A Phàn cũng chẳng bao giờ có ý định hái me tròn cho cô ấy, chỉ thấy thi thoảng cô ấy tự mang ở đâu về nhấm nháp. Những đứa trẻ ra đời. Rồi bố của A Phàn khuất núi sau một cơn đau kéo dài. Nhà như thiếu nóc. A Phàn trở thành trụ cột gia đình. Bỗng chợt trong anh, mọi kí ức về Dao Mẩy trở nên nhạt nhoà. Cuộc sống là chuỗi ngày mưu toan kiếm sống. Nỗi vất vả tràn lên đôi vai, đôi mắt. Lòng đắng như me trái mùa.
Một ngày nọ, có việc làm ăn trên tỉnh, A Phàn vô tình gặp lại Mẩy. Mẩy vẫn đẹp như xưa, thậm chí còn đằm thắm, mặn mà hơn. Mẩy nói rằng cuộc sống của cô ổn định và hạnh phúc. Chồng là người đàn ông tốt bụng, con trai, con gái ngoan và học giỏi. Phàn mừng cho cô. Hai người huyên thuyên nói chuyện. Nói về cả ngày xưa. Mẩy nói rằng ngày xưa cô hay im lặng với Phàn vì cô quý mến Phàn, muốn Phàn chăm học hơn mà thôi. Cô cũng kể rằng mối tình đầu của cô là Hưng. Nhưng khi ra trường, hai người vì hoàn cảnh mà không thể đến được với nhau. Cô nói mối tình đầu thường thế: yêu nhau nhưng mấy khi đến được với nhau. Với lại có khi, tình chỉ đẹp khi còn dang dở... A Phàn cười. Anh không bàn luận Dao Mẩy nói đúng hay sai. Anh đang bận nghĩ xem là có nên cho Dao Mẩy biết là cô ấy là mối tình đầu của anh hay không? Anh quyết định chưa nói và chỉ giữ điều đó cho riêng mình. Bất giác anh nói thêm: “Ừ, mối tình đầu thường thế. Đắng chát lúc đầu nhưng sẽ mãi ngọt về sau. Như trái me rừng vậy”. Dao Mẩy cười bảo Phàn sao mà lãng mạn. Phàn không tranh cãi lại. Mẩy đâu biết rằng, anh nói thật chứ không hề tô vẽ thêm. Có những đêm về mất ngủ, anh ước rằng: giá như Mẩy đã từng yêu anh thì cho dù anh có lấy vợ, Mẩy có lấy chồng và có thật nhiều con thì đến phiên chợ, họ vẫn có thể gặp nhau mà tâm sự cho hết đêm, uống rượu cho đến say mới về. Nhưng thật ra giữa anh với Mẩy đã có gì đâu. Mẩy giờ là cán bộ, ai còn thèm đến chợ phiên mà hẹn hò với anh nữa. Với lại Toàn (chồng Mẩy) đâu phải người dân mình, sao hiểu và thông cảm cho được cái việc gặp gỡ nơi chợ tình. Nghĩ đi, nghĩ lại, A Phàn thấy mình cũng cần phải sống cho Mẩy, cho cả vợ và con mình nữa. Phàn quyết định chỉ giữ những kí ức đẹp về Mẩy, về tuổi thơ của mình mà không làm mọi chuyện xáo trộn lên nữa. Khi lòng thanh thản, anh đi vào giấc ngủ thật nhẹ nhàng. Mẩy từ giờ sẽ là cô bạn tốt nhất của anh.
Năm tháng vẫn dần qua. Có những chuyện qua đi không để lại một ấn tượng gì. Nhưng nếu đã gọi ai là “mối tình đầu” thì chắc chắn chẳng thể nào quên được người đó. Những rung cảm đầu tiên, những ngọt ngào và chua chát đầu tiên. Hình ảnh về Dao Mẩy ngày xưa chẳng khác nào cái vị do me tròn gợi lại. Có tất cả: chua chát, đắng cay… nhưng cái dư vị sau cùng để lại cho anh là vị ngọt hậu, nhẹ nhàng, càng thêm thời gian càng thêm ngọt (như me tròn cần thêm chút nước để ngọt hơn). Cuộc sống nhiều khi là thế. Có những thứ không phải có tiền là sẽ mua được. Vì vậy A Phàn sẽ còn giữ mãi những điều ngọt ngào ấy trong lòng. Me tròn – tuổi thơ của anh, tình yêu của anh.
