NHƯ LÁ BAY XA
Tác giả : Lê Thuý Hạnh - Hội văn học nghệ thuật Lạng Sơn, sáng tác tại Nhà sáng tác Đà Nẵng tháng 8-2018.
Sau buổi liên hoan tổng kết cuối năm học, cả hội đồng kéo nhau ra quán uống nước. Mai ngồi lặng lẽ ở góc bàn nhìn đồng nghiệp nói cười vui vẻ. Giờ này sang năm có lẽ cô không còn được chứng kiến những cảnh như thế này nữa rồi. Mai chợt thấy lòng bâng khuâng...
Mai vốn là giáo viên dạy dạy môn Văn của một trường trong huyện. Từ nhà cô đến trường cũng phải hơn chục cây số. Từ ngày ra trường đến nay, sáng sáng cứ năm rưỡi là Mai lại lục đục chuẩn bị dắt xe ra cửa. Dạy ở xa, thiếu gì thì thiếu chứ đôi ủng và bộ quần áo mưa là không thể thiếu được. Bất kể nắng hay mưa, bộ quần áo mưa luôn phải mang trên người. Mưa thì không nói rồi, còn nắng mặc vào là để chống bụi mà. Con đường vào trường cô vẫn còn mấy cây số đường đất. Đất đỏ bụi mù mịt. Đi làm ngày nắng cũng khổ như ngày mưa. Dạo đầu mới đi dạy Mai đã từng bật khóc vì vất vả . Lương ba cọc ba đồng, tiền xăng xe, điện thoại cũng gần hết rồi còn đâu nữa. Nhưng nghĩ đến mẹ cô lại tự nhủ mình cần phải cố gắng lên.
Mẹ Mai sinh ra ở một vùng quê nghèo khó. Ở vùng quê chó ăn đá, gà ăn sỏi này con gái mới lớn một chút bố mẹ đã lo gả chồng cho rồi. Mẹ Mai cũng không ngoại lệ. Năm mẹ Mai mười bảy tuổi, ông bà ngoại cô đã nhận trầu cau của một gia đình làng bên. Nghe đâu đó là gia đình một người bạn của ông ngoại. Mẹ Mai xin với ông ngoại cho thư thả vì mẹ Mai còn muốn đi học lấy một cái nghề. Ông ngoại cũng đồng ý. Rồi mẹ Mai cũng thi được vào khoa Tiểu học của trường CĐSP Tỉnh.
Ngày mẹ nhập học cũng là ngày bố chồng tương lai lâm bệnh nặng. Thế là một đám cưới được tổ chức cấp tốc. Ba ngày sau khi cưới, bố chồng qua đời. Sau khi thu xếp việc nhà xong xuôi, mẹ Mai đội tang bố chồng đi học. Trải qua bao khó khăn cuối cùng mẹ Mai cũng trở thành cô giáo vùng cao. Mẹ dạy cách nhà hơn hai chục cây số. Hôm nào mẹ cũng dạy từ mờ sáng, lo bữa sáng cho bố con Mai xong là mẹ lại lọc cọc đạp xe đến trường. Vừa việc nhà, vừa việc trường vất vả thế mà Mai chưa thấy mẹ than phiền câu nào. Mẹ bảo mẹ yêu lũ trẻ và sẽ gắn bó với chúng đến hết đời.
Năm Mai lên tám, mẹ cô bỗng đau ốm phải nghỉ làm suốt. Bố cũng nghỉ việc đồng áng đưa mẹ đi khám bệnh. Mai ở nhà với ông bà ngoại. Có lần Mai hỏi bà ngoại:
- Mẹ cháu sao đi suốt thế? Mẹ cháu ốm nặng lắm à bà?
Bà ngoại rơm rớm nước mắt, xoa đầu Mai, nghẹn ngào:
- Mẹ cháu sắp khỏi rồi, khắp khỏi rồi...
- Thế sao bà lại khóc ạ?
- Đâu, có con gì vừa bay vào mắt bà đấy chứ.
Rồi mẹ Mai cũng về nhà sau bao ngày đi viện liên miên. Có điều Mai thấy mẹ gầy hơn trước rất nhiều. Năm học mới đã bắt đầu mà mẹ không đi dạy được. Có lần Mai bắt gặp mẹ ngồi trước đống sách vở, nước mắt mẹ đầm đìa. Một nỗi lo lắng mơ hồ dâng lên trong lòng cô. Nhưng lúc ấy Mai còn nhỏ quá nên cô không hề hay biết cô sắp phải xa mẹ mãi mãi. Cuối năm ấy, mẹ Mai mất vì bệnh ung thư vú. Khi phát hiện ra, bệnh của mẹ đã ở giai đoạn cuối rồi. Trước lúc mất, mẹ dặn bố là kiểu gì sau này cũng phải cho Mai đi học đến nơi đến chốn. Mẹ bảo mẹ muốn Mai trở thành giáo viên đem con chữ đến cho bọn trẻ vùng cao. Mẹ bảo là mẹ tiếc vì mọi chuyện còn dang dở...
Sau khi mẹ Mai mất, đêm nào thức giấc Mai cũng thấy bố ngồi ngoài hiên hút thuốc. Đốm lửa lập lòe, lập lòe trong đêm. Đốm lửa ấy in sâu trong tâm trí Mai đến tận bây giờ. Có lần Mai rón rén chui ra khỏi giường, đứng đằng sau bao nhiêu lâu mà bố Mai vẫn không biết. Mai thấy dưới chân bố bao nhiêu là mẩu thuốc. Rồi bố húng hắng ho..
Một ngày đầu thu, bầu trời cao xanh vời vợi, gió thổi tung từng đám lá trám đen trước ngõ nhà Mai. Mấy chiếc lá tinh nghịch lượn lên lượn xuống mãi mới chịu đáp xuống đất. Mai chạy như bay qua mấy thửa ruộng. Bố đang lui cui làm cỏ mấy luống sắn xanh tốt. Lưng áo ông đẫm mồ hôi. Từ ngày mẹ Mai mất, bố cô ở vậy nuôi cô. Biết bao người làm mai làm mối nhưng bố chỉ lắc đầu. Rồi đêm đêm Mai vẫn thấy bố ra sân ngồi. Lâu lâu bố lại giở đống sách vở của mẹ ra đọc rồi ông vuốt vuốt, bọc lại cẩn thận vào túi bóng cất trong tủ rồi khóa lại. Lúc học cấp ba, Mai phải xa nhà học ở trường nội trú của huyện cách nhà mấy chục cây số. Cuối tuần bố lại bắt xe ra thăm Mai. Bố không cho Mai đi lại nhiều vì sợ cô vất vả. Lúc Mai học xong THPT bố Mai chỉ nói với Mai thế này:
- Con thi trường nào cũng được. Miễn là con thấy thích hợp với mình. Nhưng con phải suy nghĩ cho kĩ vào nhé.
Mai thấy mắt cay cay:
- Con nghĩ kĩ rồi bố ạ. Con sẽ cố gắng thi vào trường sư phạm của Tỉnh. Vừa không phải đi xa quá, vừa là mong ước của mẹ con. Con muốn nối nghiệp của mẹ...
Mai thấy mắt bố như bừng sáng lên. Nhưng ông cũng chỉ gật gật đầu mà không nói gì cả.
Bỗng bố Mai dừng tay, thấy cô bên bờ ruộng. Ông ngạc nhiên:
- Sao con lại ra đây làm gì? Đói quá ra gọi bố về ăn cơm sớm hả?
Mai giơ tờ giấy ra, vừa chạy về phía bố, cô vừa hét lên:
- Bố ơi! Con đỗ rồi. Giấy báo của trường Cao đẳng Sư Phạm này.
- Thật hả? Đâu! Đâu! Đưa bố xem.
Bố Mai quẳng luôn cái cuốc đang cầm ở tay, đón lấy tờ giấy trên tay cô. Nét mặt ông rạng rỡ mà nước mắt ông lại rưng rưng.
Ngày Mai nhập học, bố đưa cô lên tận trường. May mà cô được một xuất trong kí túc xá. Bố ở lại dọn dẹp, sắm sửa đồ dùng cá nhân cho Mai đến chiều tối mới chịu bắt xe ra về.
Ngày ra trường, với tấm bằng đỏ trong tay Mai được phân công về một trường ngay thị trấn. Dạy ở đó thì quá tốt rồi còn gì. Nhưng, còn lũ trẻ ở quê Mai thì sao? Còn ước mơ dang dở của mẹ...Mai đắn đo mãi. Cuối cùng Mai cũng tặc lưỡi. Giờ mình còn trẻ, có cơ hội thì cứ dạy ở thị trấn đã. Một vài năm nữa mình xin về dạy ở trường trong làng, trong xã cũng được.
Khi Mai nói với bố quyết định ấy của mình, bố cô chỉ bảo tùy ở cô.
Đêm ấy, đang ngủ thì có mùi hương quen thuộc len vào buồng đánh thức Mai dậy. Mùi thuốc lá của bố. Mai khe khẽ trở dậy, bố cô đang ngồi ngoài hiên nhà. Vẫn dáng ngồi bao năm qua Mai không thể quên. Bố nhìn về phía khu vườn trước nhà. Ánh trăng cuối tháng nhàn nhạt chiếu xuống cảnh vật. Những tán cây khẽ đu đưa trong gió. Tiếng côn trùng rỉ rả trong đêm. Âm thanh quá đỗi bình yên nhưng Mai lại thấy lòng mình như nổi sóng.
Sáng hôm sau, Mai sửa soạn đồ để chuẩn bị đi nộp quyết định. Bố bắt con gà mái tơ trong chuồng làm mâm cơm thắp hương cho mẹ cô. Bữa cơm trưa chỉ có hai bố con. Bố gắp cho Mai chiếc còng bảo:
- Con ăn đi, lấy sức để sau này còn làm việc nhé.
Mai nghẹn ngào nuốt nước mắt vào trong:
- Con đi dạy xa nhà, bố ở nhà nhớ giữ gìn sức khỏe đấy.
- Ừ, con đừng lo cho bố. Cố gắng dạy cho tốt vào con nhé. Ngày trước mẹ con là giáo viên dạy giỏi đấy.
Bố cô bỗng nghẹn lời, ông ngước nhìn lên tấm ảnh của vợ:
- Mình ơi, tôi đã hoàn thành tâm nguyện của mình rồi đấy. Con Mai giờ đã trở thành cô giáo rồi mình ạ. Nhưng con đi dạy hơi xa nhà một chút. Mình nhớ phù hộ cho con nó mình nhé.
Mai cầm tờ quyết định trên tay, run run gõ cửa phòng Tổ chức của Phòng giáo dục huyện. Sau khi nghe Mai trình bày, chú trưởng phòng tổ chức bắt tay cô:
- Chú tôn trọng quyết định của cháu. Chú sẽ trình bày lên cấp trên để cấp trên xem xét nguyện vọng của cháu. Nhưng chú hỏi thật, cháu đã suy nghĩ kĩ chưa? Gia đình cháu có đồng ý không?
- Cháu cảm ơn chú ạ! Cháu suy nghĩ kĩ lắm rồi. Gia đình cháu chắc chắn sẽ ủng hộ cháu thôi. Cháu mong chú tạo điều kiện giúp cháu với ạ.
- Được rồi, cháu cứ về đi. Có gì chú sẽ thông báo cho cháu sau. Nhưng nói thật chú thấy tiếc cho cháu đấy. Nhưng dù sao chú cũng hoan nghênh tinh thần của cháu.
Ánh mặt trời chiếu đỏ rực trên sườn đồi. Những đám mây chiều tím hồng lững lờ trôi trên bầu trời. Những cây sau sau mùa này lá đỏ rực làm nền cho những bụi hoa cúc quỳ vàng rực rỡ. Mấy cây trẩu ven đường kiêu hãnh vươn dáng lên cao. Con đường đất về nhà Mai lúc này mịn như một dải lụa. Mai phóng xe về nhà. Từ xa cô đã thấy chiếc xe đạp dính đầy đất của bố dựng bên hiên nhà. Mai thấy mắt mình cay cay và cô thấy quyết định của mình chiều nay là đúng đắn.
Đến giờ Mai đã gắn bó với ngôi trường của quê hương hơn chục năm rồi. Thế nhưng sắp tới cô lại phải chia xa mái trường thân thương để nhận công việc mới. Mai được điều chuyển sang làm phó bí thư huyện ủy. Đồng nghiệp chúc mừng cô. Mai cũng chẳng biết mình nên vui hay nên buồn nữa. Chỉ có điều Mai biết chắc chắn rằng cho dù có làm gì đi chăng nữa cô sẽ vẫn luôn dõi theo những nụ cười ngây thơ và ánh mắt trong veo của lũ học trò nghèo ở quê.
Bố Mai bảo cô hãy cứ mạnh dạn thử sức mình ở công việc mới đi. Ông bảo ông rất tự hào với những đóng góp nhỏ của Mai trong những năm tháng qua cho sự phát triển của ngành giáo dục quê nhà.
Ánh nắng rọi xuống mặt bàn ấm áp như ánh mắt mẹ Mai ngày nào. Có lẽ ở thế giới bên kia mẹ Mai cũng rất vui khi biết cô có được những thành công như ngày hôm nay. Mai thấy lòng mình nhẹ nhõm hơn. Cô mỉm cười dõi theo chiếc lá nhỏ được cơn gió đưa bay xa, bay xa...
( Đà Nẵng, 21/8/2018)
