Từ ngày 2/11 đến ngày 20/11, ông Huỳnh Văn Ngàn, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sáng tác văn học nghệ thuật sẽ làm việc tại các tỉnh miền Nam.

Trong thời gian trên ông Huỳnh Văn Ngàn sẽ làm việc tại các Nhà sáng tác phía Nam, triển khai các nhiệm vụ, công việc đang thực hiện, đưa ra những chỉ đạo cũng như hướng giải quyết, giải pháp cụ thể để các Nhà sáng tác hoàn thành tốt nhiệm vụ trong quý IV-2016.

Trong thời gian từ 28/10/2016 đến 1/11/2016, ông Trần Mạnh Cường, phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sáng tác văn học nghệ thuật đã đi làm việc và kiểm tra hoạt động của Nhà sáng tác Nha Trang.

Từ ngày 26/10 đến ngày 6/11, ông Kiều Khánh Hội phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sáng tác văn học nghệ thuật đã làm việc và chỉ đạo công tác tại Nhà sáng tác Đà Nẵng.

Trong thời gian làm việc tại Nhà sáng tác Đà Nẵng, ông Kiều Khánh Hội đã làm việc với cán bộ công nhân viên Nhà sáng tác Đà Nẵng về các mặt hoạt động từ khi khai trương tháng 4/2016 đến nay, đồng thời đưa ra các ý kiến chỉ đạo để Nhà sáng tác Đà Nẵng đi vào hoạt động tốt hơn trong thời gian tới.

Cũng trong thời gian công tác tại Nhà sáng tác Đà Nẵng ông Kiều Khánh Hội đã dự lễ bế mạc Trại sáng tác của Hội Điện Ảnh Việt Nam, diễn ra từ ngày 15/10/2016 đến ngày 31/10/2016.

Tham luận của ông Phan Văn Dõng, Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Bình Phước. 

Tham luận của ông Trần Ngọc Minh, Phó Giám đốc Sở VHTTDL, Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Hải Dương tại hội thảo "Đổi mới và nâng cao hiệu quả sáng tác của văn nghệ sĩ tại các Nhà sáng tác"

    Tôi xin thay mặt các anh chị em hội viên Hội VHNT tỉnh Hải Dương xin phát biểu về vấn đề lao động nghệ thuật tại các Nhà sáng tác của Bộ như sau:

    Chúng ta đều biết, là nghệ sĩ dù sáng tạo trong lĩnh vực nào, viết văn, làm thơ, vẽ tranh, viết nhạc, viết kịch bản hay nhiếp ảnh cũng đều cần có không gian yên tĩnh và môi trường thuận lợi để sáng tạo tác phẩm của mình. Tất nhiên là trước đó các nghệ sĩ đã có quá trình đi thực tế, sống thực tế, quan sát và thu nhận những chất liệu phong phú trong cuộc sống để làm vốn liếng của họ. Để có môi trường thuận tiện và không gian yên tĩnh giúp văn nghệ sĩ tập trung trí tuệ, cảm xúc để sáng tạo ra tác phẩm là điều rất đáng lưu tâm. Những năm xa xưa, Hội VHNT tỉnh Hải Dương đã tổ chức trại sáng tác cho hội viên, ngay cả trước khi có Hội thì Ty Văn hoá Hải Hưng cũng đã tổ chức trại sáng tác cho những cây bút trong tỉnh. Ngày ấy chưa có Nhà sáng tác nên trại mở ra thường phải gửi ở nhà dân dưới các làng quê, sau đó thì nhờ các công sở, hoặc trường học, nhưng như vậy xảy ra nhiều bất tiện nên tổ chức được địa điểm yên tĩnh chỉ để dành riêng cho việc làm tác phẩm, đó là điều thực sự cần thiết, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước cho sự nghiệp phát triển VHNT nói chung và đối với giới văn nghệ sỹ nói riêng.

    Kính thưa hội thảo.

   Khoảng hơn chục năm trở lại đây các trại sáng tác được tổ chức tại Nhà sáng tác của Bộ Văn hoá đã thu hút và tạo điều kiện tốt nhất cho các văn nghệ sĩ sáng tạo và hoàn thành tác phẩm. Nhiều tác phẩm có chất lượng đã được thai nghén, hoàn thiện tại các trại sáng  tác này. Riêng Hội VHNT tỉnh Hải Dương, thông qua kế hoạch bố trí dự trại cho Hội của Trung tâm Hỗ trợ sáng tác Văn học Nghệ thuật – Bộ văn hóa Thể thao và Du lịch đã tổ chức cho hội viên đi dự trại tại Nhà sáng tác, năm thì tại Đại Lải, năm thì tại Tam Đảo, năm thì Đà Lạt, rồi Vũng Tàu. Tuy thời gian tổ chức trại chỉ 15 ngày, nhưng kết thúc trại anh chị em đều có tác phẩm mang về. Số lượng tác phẩm thu được từ các trại sáng tác này có năm nhiều, có năm ít, có thể mỗi tác giả sáng tác một chùm thơ, một số bức ký hoạ, một vài truyện ngắn, cũng có những tác giả dành thời gian hoàn thiện bản thảo của cả một cuốn tiểu thuyết, nhưng đó là kết quả đáng mừng. Những tác phẩm đó đều được nghiệm thu và nộp về Hội để lần lượt giới thiệu trên Tạp chí Văn nghệ Hải Dương. Cũng có tác giả chưa thể hoàn thành tác phẩm, nhưng họ vẫn xây dựng được đề cương sau thời gian dự trại, họ sẽ dành thời gian hoàn thành tác phẩm. Đánh giá về vai trò của các trại sáng tác, cũng có ý kiến cho rằng, thời gian ngắn thế sao có thể hoàn thành vài tác phẩm. Xin thưa, đối với Hội VHNT tỉnh Hải Dương, trước khi gửi các hội viên đến Nhà sáng tác thì các ban chuyên môn của Hội đã thẩm định những đề cương chi tiết của mỗi người và lựa chọn những người đã có đề cương kỹ hoặc đã có bản sơ thảo tác phẩm mới cử đi. Chúng tôi không chọn những người đăng ký đi dự trại sáng tác mà chưa có đề cương. Vì vậy nên thời gian ở Nhà sáng tác không dài cũng đủ để các tác giả hoàn thành tác phẩm.

    Sau khi tổ chức trại viết tại các nhà sáng tác của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Hội VHNT tỉnh Hải Dương đều tổ chức tổng kết, lấy ý kiến các thành viên dự trại. Nhiều ý kiến đã được tổng hợp, trong đó, các hội viên từng đi dự trại cho biết, khi đến Nhà sáng tác, cảm hứng sáng tạo thôi thúc và thấy trách nhiệm sáng tác cao hơn, rõ ràng hơn. Bởi vì ở các Nhà sáng tác đều có không gian yên tĩnh mà thơ mộng, điều kiện làm việc rất tốt, mỗi người đều có phòng riêng, rồi bàn viết, đèn sáng, quạt hoặc điều hoà đầy đủ, được phục vụ ăn uống tận tình chu đáo, nên họ không phải bận tâm điều gì mà chỉ tập trung làm tác phẩm. Nhà sáng tác thực sự là nơi làm việc lý tưởng của các văn nghệ sỹ bởi nếu ở nhà mình thì khó ai có thể dành thời gian nửa tháng hoặc một tháng để tập trung vào việc sáng tác trước biết bao yếu tố chủ quan hoặc khách quan chi phối, làm đứt quãng mạch suy nghĩ đang hứng khởi, nên phải vật vã, viết đi viết lại mới hoàn thành tác phẩm. Bởi vậy nên hội viên luôn dành những ý tưởng tốt để đem đến Nhà sáng tác tập trung gọt rũa, chau chuốt, để hoàn thành một cách tốt nhất. Ở đó họ còn được trao đổi với bạn nghề, tham khảo và tiếp thu những ý kiến hay, những chi tiết đắt để bổ sung vào tác phẩm của mình. Cũng bởi vậy nên chúng tôi và người đọc thường thấy những dòng chữ: Viết tại Nhà sáng tác Đại Lải, Tam Đảo, Nha Trang, Vũng Tàu hay Đà Lạt dưới mỗi bài thơ, bản nhạc hoặc truyện ngắn, và cả những tập sách dày dặn đến mấy trăm trang.

    Ở Hải Dương chúng tôi có một số tác giả hoàn thành những công trình dài hơi ở các Nhà sáng tác. Xin kể tên một vài hội viên làm ví dụ: tác giả Trương Thị Thương Huyền hoàn thành tập truyện ngắn “Mùa cũ” tại Nhà sáng tác Đại Lải, tác phẩm này đã được UBTQ các Hội VHNT Việt Nam tặng giải năm 2005; hoàn thành tiểu thuyết “Thăm thẳm Ktang” tại nhà sáng tác Đà Lạt năm 2011, được trặng giải B giải thưởng VHNT Côn Sơn; tác giả Nguyễn Long Nhiêm hoàn thành tập truyện ngắn “Duyên đất” tại Nhà sáng tác Tam Đảo, tác phẩm này được tặng giải thưởng VHNT Côn Sơn của UBND tỉnh Hải Dương; tác giả Nguyễn Thị Lan hoàn thành công trình nghiên cứu “Văn học nước ngoài trong nhà trường” công trình in thành sách, cũng được tặng giải của UBND tỉnh Hải Dương; tác giả Đỗ Thị Hiền Hoà từng hoàn thành nhiều tiểu thuyết ở các Nhà sáng tác Đại Lải, Tam Đảo và Đà Lạt, tiểu thuyết “Trẻ con không sợ ma” được giải B (không có giải A) trong cuộc thi do Hội Nhà văn Việt Nam và Trung ương Đoàn phát động. Tiểu thuyết “Gió chuyển mùa” được tặng giải trong cuộc thi tiểu thuyết của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2010. Tiểu thuyết “Thuỷ tinh xanh” được giải trong cuộc vận động viết về công nhân, công đoàn do Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức năm 2014. Đó là chỉ nêu một số tác giả và tác phẩm tiêu biểu của hội viên tỉnh Hải Dương. Còn nhiều tác giả khác hoàn thành nhiều tác phẩm tại các Nhà sáng tác mà trong bản tham luận ngắn này chúng tôi không thể kể hết.

    Từ những ví dụ cụ thể trên, chúng tôi khẳng định, mô hình Nhà sáng tác do Trung tâm Hỗ trợ sáng tác VHNT của Bộ VHTT & DL là rất thiết thực, rất bổ ích cho từng tác giả nói riêng và cho các Hội VHNT nói chung. Chúng tôi rất mong muốn các Nhà sáng tác tiếp tục đón nhận hội viên của chúng tôi để họ sẽ cho ra đời những tác phẩm xuất sắc hơn.

    Tuy nhiên, hoạt động tổ chức sáng tác cho các văn nghệ sĩ tại các Nhà sáng tác, trung tâm Hỗ trợ sáng tác VHNT trong toàn quốc theo mô hình và phương thức có từ nhiều năm trước đây. Trong tình hình hiện nay, thực tiễn của đời sống xã hội đã và đang có những diễn biến phức tạp và mau lẹ, đặc biệt là chúng ta đang đi rất nhanh trên một xa lộ thông tin và đang sống trong một ngôi "làng thế giới". Việc tổ chức cho các nghệ sĩ tập trung trong một không gian và thời gian nhất định cũng cần tính đến việc đáp ứng nhu cầu tiếp xúc, thu nhận thông tin và bắt theo nhịp điệu cuộc sống hiện đại của tâm hồn trí tuệ các nghệ sĩ như một "cần ăng ten" thu nhận các tín hiệu của cuộc sống, góp phần hỗ trợ cho những sáng tạo nghệ thuật. Nên chăng, bên cạnh việc phân bổ thời gian cho tổ chức các trại viết cho từng Hội, Trung tâm Hỗ trợ sáng tác VHNT nên phát động các cuộc sáng tác theo từng năm hoặc từng chủ đề, thông báo cho các tác giả có đề cương tốt, triệu tập họ lên các Nhà sáng tác trong thời gian dài hơi để họ có điều kiện cho ra đời những tác phẩm có tầm cỡ. Đây cũng là hình thức tổ chức sáng tác trọng điểm để hy vọng có những tác phẩm có giá trị.

    Rất mong các nhà quản lý tại các cơ sở này nghiên cứu thêm để góp phần tổ chức tốt hơn các hoạt động phục vụ tại các Nhà sáng tác, Trung tâm hỗ trợ sáng tác hiện nay.

    Trên đây là những suy nghĩ cá nhân góp thêm vào diễn đàn “Đổi mới và nâng cao hiệu quả sáng tác của văn nghệ sĩ tại các Nhà sáng tác” để mong được động viên, ghi nhận những hiệu quả và thành công là cơ bản, đồng thời gợi mở những suy nghĩ nhỏ bé, mong tìm ra những giải pháp mới, lớn hơn hiệu quả hơn cho các hoạt động này./.

Xin trân trọng cảm ơn.

                                                                             Trần Minh

                                                       Chủ tịch Hội VHNT tỉnh Hải Dương

Tham luận của Nhà viết kịch Ninh Đức Hậu, Uỷ viên Ban chấp hành Hội VHNT tỉnh Ninh Bình, Trưởng Ban Văn học Trẻ  Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Ninh Bình  tại Hội thảo “Đổi mới và nâng cao hiệu quả Sáng tác của văn nghệ sĩ tại các Nhà Sáng tác”

Kính thưa quý vị đại biểu:

Trước khi đến Hội nghị này, chúng tôi đã có một cuộc thăm dò dư luận, đối tượng là hơn 150 hội viên hội VHNT tỉnh Ninh Bình, với 2 câu hỏi; Có nguyện vọng đi Trại sáng tác không? Và; Đi Trại sáng tác để làm gì?

Gần 90% số hội viên được hỏi đều bày tỏ nguyện vọng được đi các Trại sáng tác VHNT, và đi Trại sáng tác để Học hỏi, trao đổi kinh nghiệm sáng tác; Sửa chữa, nâng cao  các đề cương hoặc bản thảo thành tác phẩm hoàn chỉnh; Sáng tác các tác phẩm mới tại trại sáng tác.

1-    Học hỏi, trao đổi kinh nghiệm sáng tác.

Các hội viên của các hội tỉnh lẻ, tỉnh nhỏ rất ít có điều kiện được tiếp cận với các Văn nghệ sĩ đã thành danh của Trung ương, hoặc của các tỉnh bạn, rất ít có điều kiện được gặp gỡ, giao lưu với các văn nghệ sĩ là hội viên trong tỉnh. Điều này còn khó khăn gấp nhiều lần đối với các văn nghệ sĩ ở huyện, ở vùng sâu vùng xa. Ngoài những thông tin được tiếp nhận từ các phương tiện thông tin đại chúng các văn nghệ sĩ hầu như không biết gì hơn, trong khi đó có nhiều các kênh thông tin khác rất bổ ích cho sáng tác thì không nắm bắt được. Chính vì vậy, những ngày ở trại sáng tác anh chị em được thu nạp những thông tin mới lạ, khác hoàn toàn với thông tin đã tiếp cận, qua các cuộc giao lưu, trò chuyện. Đã có nhiều những ý tưởng, những dự định để sáng tác thông qua các cuộc giao lưu này.

Khi tác phẩm được viết dưới dạng bản thảo, nếu ở nhà thì không thể có ai góp ý, cắt bớt, bổ xung, thay đổi cấu trúc, ngôn ngữ…vv… nhưng ở Trại sáng tác điều đó được giải quyết thông qua các buổi trao đổi với một người, hai người, nhóm người có khi của cả trại. Tất nhiên ý kiến của cá nhân tác giả vẫn là quyết định, song, những cuộc trao đổi thực sự bổ ích. Nhiều tác phẩm có chất lượng hơn hẳn khi tác giả tiếp thu những ý kiến góp ý, và cầu thị sửa chữa tác phẩm.

Ở mỗi trại sáng tác các hội viên có dịp được gặp gỡ, và học hỏi kinh nghiệm của những tác giả đã thành danh, những người có kinh nghiệm viết lách. Không ai dạy ai viết văn làm thơ hoặc sáng tạo nghệ thuật, tất nhiên là như thế, nhưng kinh nghiệm của những người có nghề, truyền đạt, phổ biến hoặc trao đổi với những người nghề chưa cao, thì rõ ràng quá bổ ích. Vì vậy, đi trại sáng tác là rất cần thiết đối với các hội viên VHNT các tỉnh.

  2- Sửa chữa, nâng cao  các đề cương hoặc bản thảo thành tác phẩm hoàn chỉnh.

Khi có kế hoạch mời hội viên đi dự các trại sáng tác VHNT, phần lớn các hội viên đều đã có sẵn bản thảo, hoặc đề cương. Đi Trại sáng tác là điều kiện thuận lợi để họ hoàn thành tác phẩm. Nhiều người lấn cấn với việc gia đình, xã hội nên dùng dằng mãi chưa hoàn thành tác phẩm, nhưng đến Trại họ rảnh rang có thời gian (dù chỉ nửa tháng), không bị ràng buộc vào các yếu tố khách quan, hơn nữa ở Trại sáng tác các điều kiện về vật chất cũng tương đối tốt hơn ở nhà (đây là so sánh với anh chị em văn nghệ sĩ ở tỉnh lẻ chúng tôi), đặc biệt ở Trại lại có chất xúc tác của các văn nghệ sĩ với nhau, ý chí hơn, quyết tâm hơn để hoàn thành tác phẩm. Một lợi thế không nhỏ nữa, ở trại có thể anh em sẽ góp ý cụ thể để mình hoàn thành tác phẩm một cách suôn sẻ. Cách nay vài năm ở Ninh Bình có tác giả Nguyễn Văn Thực, ấp ủ đề tài, thai nghén bản thảo nhưng mãi vẫn không viết xong cuốn tiểu thuyết “Mảnh đời gió bụi” nhưng khi được dự trại sáng tác Tác giả đã hoàn thiện nó rất nhanh chóng và có chất lượng. Tiểu thuyết đã được Nhà xuất bản Công An Nhân dân xuất bản. Nhiều tác phẩm của nhà viết kịch Đăng Thanh chỉ khi đi Trại sáng tác mới hoàn thành được, và các tác phẩm hoàn thành ở các Trại sáng tác của ông phần lớn giành được Huy chương vàng ở các Hội diễn, Liên hoan sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc, tiêu biểu như các vở “ Nắng” “ Không được giết màu xanh” “Hạc trắng về đâu”… Còn nhiều tác giả khác cũng chỉ khi đến trại sáng tác mới hoàn thành xong tập thơ, tập truyện ngắn, tập ca khúc hoặc các tác phẩm nghệ thuật khác. Như thế việc được dự trại sáng tác để sửa chữa, đề cương, bản thảo thành tác phẩm hoàn chỉnh là rất quan trọng với các hội viên VHNT.

3- Sáng tác các tác phẩm mới

Có nhiều người nói rằng, không nhất thiết cứ phải đi Trại sáng tác mới sáng tác được. Điều đó hoàn toàn đúng. Đã là văn nghệ sĩ, cái nghiệp sáng tác nó đã ngấm vào máu thì bất cứ ở đâu, trong hoàn cảnh nào cũng đều có thể sáng tác được. Nhưng, như trên đã trình bày, đi Trại sáng tác là có dịp gặp gỡ trao đổi học hỏi kinh nghiệm, sửa chữa, nâng cao, hoàn thiện các đề cương bản thảo thành tác phẩm hoàn chỉnh. Ngoài ra, đi Trại sáng tác hội viên còn có dịp được đi thực tế đến những vùng đất, đến những địa phương mới, gặp gỡ với nhiều người dân, có khi là các dân tộc khác nhau, có dịp tìm hiểu thêm về phong tục, tập quán, văn hoá… vv … ở các vùng miền. Đôi khi trong các cuộc trò chuyện lại nẩy sinh những ý tưởng, vậy là có thể sáng tác được những tác phẩm mới ở ngay Trại sáng tác. Tháng tư năm nay được sự quan tâm của Trung tâm Hỗ trợ sáng tác VHNT, Hội VHNT Ninh Bình có 15 hội viên được đi dự trại sáng tác tại Nhà sáng tác Nha Trang Khánh Hoà, ngoaì việc hoàn thành các tác phẩm mà các hội viên đã có bản thảo sẵn ở nhà mang đi Trại, các tác giả còn sáng tác được 1 bút ký, 3 tản văn, hơn 50 bài thơ, 3 ca khúc về đề tài biển đảo. Những tác phẩm này nếu không đi trại thì chắc sẽ không có. Phần lớn các tác phẩm mới viết tại nhà sáng tác Nha Trang của hội viên Ninh Bình đều đã được đăng tải trên Tạp chí Nha Trang của Hội VHNT Khánh Hoà, tạp chí Văn nghệ Ninh Bình, tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam, báo Văn nghệ của Hội Nhà văn Việt Nam. Sáng tác VHNT là do cảm xúc, và cảm xúc nhiều khi xuất hiện khi người sáng tác khám phá ra những điều mới mẻ. Đi trại sáng tác rất gần với việc văn nghệ sĩ được đi khám phá… và chính vậy cảm xúc được nảy sinh và trở thành những hạt mầm của tác phẩm.

Những năm qua Hội VHNT tỉnh Ninh Bình luôn nhận được sự quan tâm của Trung tâm Hỗ trợ sáng tác VHNT Bộ VH TT và DL, Hội đã cử nhiều đợt hội viên đi Trại sáng tác tại các Nhà sáng tác của Trung tâm. Hiệu quả của các Trại sáng tác mà Hội viên của Hội được dự là tinh thần phấn chấn, cảm xúc dồi dào và sức sáng tạo được nhân lên nhiều lần. Có những tác giả đã lâu năm bị sức ì của đầu óc cản trở, nhưng khi được đi Trại sáng tác thì như được “hồi sinh”, sức viết trở lại và đã có ngay những tác phẩm. Điều thu được quan trọng nhất của các traị sáng tác chính là chất lượng của tác phẩm. Mỗi người đi dự trại sáng tác luôn ý thức được trách nhiệm của văn nghệ sĩ trước sự ưu ái của Đảng và Nhà nước, vì vậy hầu như các tác phẩm trung bình đều đã bị chính các tác giả loại bỏ  ngay, chỉ có những tác phẩm từ khá trở lên mới nộp lại cho các Nhà sáng tác. Một kết quả khả quan nữa mà chúng tôi nhận được, là Tạp chí Văn nghệ của địa phương lại dồi dào nguồn tác phẩm có chất lượng tốt để đăng tải.

Trong tham luận này chúng tôi không thể thống kê hết những tác phẩm đã giành được những giải thưởng, những huy chương mà các tác giả của Hội chúng tôi khi tham gia Trại sáng tác giành được. Chúng tôi chỉ xin lấy ví dụ một số tác phẩm của một số tác giả. Đó là Nhà viết kịch Đăng Thành, Huy chương Vàng của Bộ VH TT và DL, của Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam cho các tác phẩm “Nắng”     “Không được giết màu xanh” “Hạc trắng về đâu”…Nhà viết kịch Ngọc Cương giành huy chương vàng của Bộ VHTT và DL, và Giải C của UBTQ LH các Hội VHNT Việt Nam cho các vở “Kho báu” “Tình đất tình người”. Nhà viết kịch Ninh Đức Hậu giành giải C của Bộ VHTT và DL cho các vở : “Đứa con riêng” “Chuyên án cuối năm” Giành giải Vàng của Liên hoan phát thanh Toàn quốc với vở “Giã từ quá khứ”. Tập truyện ngắn “Đi qua đồng cói” của tác giả Vũ Thanh Lịch giành giải C của UBTQ LH các Hội VHNT Việt Nam. Nhà thơ Bình Nguyên giành giải A của UBTQ cho tập thơ “Đi về nơi không chữ” Nhà thơ Lâm Xuân Vi giành giải B của UBTQ LH các Hội VHNT Việt Nam. Ca khúc “ Viết về cha” của nhạc sĩ Mai Công Thắng giành giải A của Hội Âm nhạc Việt Nam. Các công trình nghiên cứu về văn hoá dân gian của các tác giả Trương Đình Tưởng, Trần Đình Hồng… giành được các giải A, B của Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam, UBTQ LH các Hội VHNT Việt Nam. Hoạ sĩ Kù Kao Khải giành giải A của Hội Mỹ thuật Việt Nam với tác phẩm “Chuyện quê”… và còn nhiều các tác phẩm Văn, Thơ, Kịch bản, Âm nhạc, Mỹ thuật, Nhiếp ảnh, Lý luận PB Văn học, Nghiên cứu Văn hoá dân gian đã giành được các giải của Trung ương và địa phương. Đó là kết quả của các tác giả đã sáng tác hoặc đã hoàn thành tác phẩm tại các đợt đi Trại sáng tác.

Kính thưa quý vị đại biểu

Gần đây trên một vài trang mạng có đưa ra ý kiến của vài cá nhân về Trại sáng tác. Có người cho Trại sáng tác là sản phẩm tàn dư của thời bao cấp, chỉ gây mất thời giờ…chưa có tác phẩm nào ra hồn …Chúng tôi nghĩ đó là ý kiến riêng của cá nhân. Còn thực tế, đi trại sáng tác không hoàn toàn  như vậy. Phần đa những người được đi trại sáng tác đều có ý thức và trách nhiệm của người cầm bút, trước nhất với chính bản thân họ, tiếp đến là trách nhiệm với Hội VHNT địa phương mà họ là hội viên, rồi trách nhiệm với Trung tâm hỗ trợ sáng tác. Có thể bề ngoài nhìn thấy các văn nghệ sĩ chuyện trò tào lao, nhưng thường thì chỉ diễn ra vào các bữa ăn hoặc khi trà lá. Các văn nghệ sĩ miệt mài viết lách, có những tác giả say mê đến độ thức trắng đêm để viết. Cuối trại sáng tác bao giờ cũng có các tác phẩm gửi lại Nhà sáng tác để báo cáo kết quả. Ngoài những tác phẩm được mà ở nhà đi để hoàn chỉnh còn rất nhiều những tác phẩm mới viết nữa. Các nhà văn, nhà thơ, nghệ sĩ đã có tên tuổi ở Trung ương, hay các thành phố lớn, có thể trong số họ sẽ có những người thấy không cần thiết phải đi Trại sáng tác, vì họ thấy việc giao lưu, trao đổi học hỏi kinh nghiệm, hay đến trại để sửa chữa, nâng cao hoàn chỉnh các bản thảo là không cần. Nhưng với các văn nghệ sĩ tỉnh lẻ, tỉnh nhỏ, các điều kiện sinh hoạt vật chất, tinh thần còn khó khăn thiếu thốn, thì việc hàng năm được đi trại sáng tác vẫn là vô cùng cần thiết, quan trọng, thậm chí còn là ước mơ. Chúng tôi mong rằng, các vị lãnh đạo ngành văn hoá văn nghệ cần tiếp tục duy trì thận chí phát triển thêm các Nhà sáng tác, các đợt trại sáng tác.

Để các đợt đi trại sáng tác mang lại hiệu quả cao hơn nữa, để làm sinh động và ấn tượng cao hơn nữa của mỗi đợt đi sáng tác, chúng ta phải cùng nhau đổi mới cách thức, hình thức, nội dung, phương pháp mở trại sáng tác. Đổi mới không chỉ riêng những nhà quản lý, tổ chức, mà ngay người được đi trại cũng phải đổi mới. Có thể Trại được tổ chức theo chuyên đề. Có thể Trại tổ chức cho Văn nghệ sĩ đi thực tế. Có thể trại sáng tác mời những nhà văn nhà thơ, nhà nghiên cứu, các nghệ sĩ có uy tín về nói chuyện, trao đổi kinh nghiệm. Có thể ngay trong một trại sáng tác Nhà sáng tác kết hợp với đơn vị tổ chức Trại tổ chức cuộc thi sáng tác VHNT. Có thể về trại văn học tổ chức các đêm thơ mời hội viên của tỉnh có nhà sáng tác hoặc quần chúng ở nơi đấy tham dự. Trại nhiếp ảnh, mỹ thuật có thể tổ chức triển lãm giới thiệu tác phẩm của nghệ sĩ với công chúng. Có thể tổ chức các đêm nhạc cho các trại sáng tác âm nhạc … vv… Một điều thuận lợi là, các Nhà sáng tác của Trung tâm đều nằm ở các tỉnh, thành phố Du lịch, tập chung nhiều du khách trong và ngoài nước, vì vậy các tác phẩm của trại sáng tác trong từng đợt  có thể trưng bày, giới thiệu luôn để một phần nào đó quảng bá cho thành quả của các văn nghệ sĩ.

Chúng tôi chỉ có một đề nghị nhỏ xin các đồng chí lãnh đạo Trung tâm quan tâm. 1, về chế độ ăn uống nên được nâng lên. 2, có thể hỗ trợ một chút kinh phí đi lại cho người dự trại. 3, phân bổ trại viết theo hình thức, các tỉnh ở Miền Nam thì dự trại ở miền Bắc, miền Trung. Các tỉnh ở miền Trung dự trại ở miền Nam, miền Bắc, các tỉnh miền Bắc dự trại ở miền Trung và miền Nam.

Cuối cùng xin kính chúc các vị đại biểu, các đồng chí lãnh đạo, anh chị em cán bộ công nhân, phục vụ của Trung tâm, ở các nhà Sáng tác sức khoẻ hạnh phúc. Chúc Hội thảo thành công.

Tham luận của nghệ sĩ nhiếp ảnh Tuyết Minh, Phó chủ tịch Hội nghệ sĩ nhiếp ảnh nghệ thuật Hà Nội tại Hội thảo “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động sáng tác của văn nghệ sĩ tại các Nhà sáng tác”. 

Tham luận của Đạo diễn, NSƯT Đào Quang, chủ tịch Hội văn học nghệ thuật Nam Định tại hội thảo "Đổi mới và nâng cao hiệu quả sáng tác của văn nghệ sĩ tại các Nhà sáng tác"

Tham luận của nhà báo, biên tập viên báo Quân đội nhân dân Xuân Hùng tại Hội thảo “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động sáng tác của văn nghệ sĩ tại các Nhà sáng tác”.

NƠI HỘI TỤ NHỮNG ĐAM MÊ

Xuân Hùng - Biên tập viên Nhà xuất bản QĐND

    Tự đáy lòng mình, tôi thường gọi Nhà sáng tác là “nơi hội tụ những đam mê”. Dẫu điều này có thể sẽ không phù hợp với suy nghĩ của nhiều người, song với tôi, mỗi người có một cách quan niệm, một suy nghĩ khác nhau, nên việc thích hay không thích đi trại viết cũng là lựa chọn riêng của họ, miễn sao đừng tự nói dối chính mình.

    Vậy, “Trại sáng tác - cần hay không cần?”. Tôi xin mạnh dạn mượn tiêu đề của bài viết in trên một số báo trong thời gian qua để trình bày những suy nghĩ của mình về vấn đề này như sau.

    Vâng! Không biết mọi người xem hình thức trại sáng tác như thế nào, là cần thiết hay không cần thiết, nhưng đối với riêng tôi thì mô hình trại sáng tác, nhà sáng tác là thực sự rất cần đối với văn nghệ sĩ, đặc biệt là với những người viết trẻ chúng tôi.

    Vừa qua, tôi vô tình được đọc loạt bài “Trại sáng tác - cần hay không cần?” của nhóm tác giả:… với những quan niệm, những suy nghĩ, những dẫn chứng cụ thể được thể hiện bằng những phát biểu của các văn nghệ sĩ cũng có tên tuổi, tôi chợt giật mình, thấy vừa buồn, lại vừa lo.

    Nói là buồn và lo bởi vì, ở loạt bài viết này, hầu hết những người “đại diện” cho văn nghệ sĩ khi trả lời phỏng vấn của nhóm phóng viên đều… không dứt khoát về quan điểm cần hay không cần mô hình trại sáng tác, hay nói đúng hơn  là với họ, mô hình trại sáng tác có cũng được, không có cũng chẳng sao. Và thậm chí, có những quan điểm còn đánh đồng trách nhiệm về chức năng, nhiệm vụ giữa Trung tâm Hỗ trợ sáng tác (Nhà sáng tác) và cơ quan Tổ chức sáng tác… Cũng vì những quan niệm đó, với tâm thế là một người viết trẻ, cũng thường xuyên được tham gia dự trại và tham gia tổ chức trại sáng tác, tôi thấy lo vì nhỡ ai cũng đồng quan điểm như thế thì trong tương lai, mô hình trại sáng tác hay nhà sáng tác nếu sẽ không còn tồn tại nữa thì thật sự là một thiệt thòi không nhỏ đối với những người viết trẻ chúng tôi, và thậm chí đối với cả những người thường xuyên có nhu cầu mở trại như đơn vị chúng tôi.

    Xin nói một chút về bài viết “Trại sáng tác - cần hay không cần?”. Vấn đề này, đối với các ngành nghệ thuật khác như Hội hoạ, Sân khấu… thì tôi không được biết nhiều, nhưng đối với văn học thì tôi khẳng định là CẦN, thậm chí RẤT CẦN! Nói như vậy bởi vì, trong bài viết đó, có một số văn nghệ sĩ cũng thuộc chuyên ngành văn học đã cho rằng: “Trại sáng tác chỉ gây mất thì giờ, bù khú quanh năm, chẳng qua cứ tận dụng cho nó hết… Thực tế, từ ở trại sáng tác chưa thấy tác phẩm nào ra hồn cả…”. Điều này thực sự là… không hoàn toàn đúng. Vì theo tôi được biết, những tác phẩm đã làm nên tên tuổi của nhiều nhà văn đương đại hôm nay vẫn còn đó. “Nắng đồng bằng” của Chu Lai, “Trong cơn gió lốc” của Khuất Quang Thuỵ, “Đường tới thành phố” của Hữu Thỉnh… và nhiều tác phẩm nữa đủ các thể loại văn học không thể kể hết… có thể coi như một câu trả lời đích đáng cho quan niệm này (Tất nhiên đây là những tác phẩm được ra đời từ những trại viết).

    Tôi không biết những văn nghệ sĩ kia họ quan niệm về mô hình trại sáng tác là như thế nào, nhưng đối với tôi, với thế hệ trẻ chúng tôi thì trại sáng tác là thực sự rất cần thiết. Bởi lẽ:

    Thứ nhất: Được tham dự trại sáng tác là một cơ hội để được học hỏi, được trao đổi, được giao lưu với những tư duy văn chương đích thực. Thậm chí đến trại sáng tác còn sẽ được truyền lửa, được thúc đẩy đam mê để có thêm động lực cho người cầm bút.

   Thứ hai: Đây chính là quãng thời gian đẹp nhất, quý giá nhất không vướng bận gia đình, không vướng bận những công việc khác… mà tất cả sẽ giành cho văn chương, giành cho những đam mê đích thực của mình.

    Thứ ba: Dù không rõ ràng nhưng trại sáng tác cũng chính là một cuộc thi, một đợt thi đua cao điểm trong thâm tâm của những người tham gia dự trại.

    Để làm rõ hơn những vấn đề trên, tôi xin lấy dẫn chứng bằng những ví dụ cụ thể mà các trại viết tôi từng được tham gia, đó là:

    Khi bước chân đến trại viết, những ngày đầu hầu như là sự gặp gỡ của những người mới chỉ từng biết nhau qua tác phẩm (rất ít những người đã gặp nhau ngoài đời) có cơ hội gặp gỡ, làm quen và trò chuyện, qua đó tạo nên một không khó phấn khởi, đầm ấm và ai cũng mang cái tâm thế chung là: “mình có gì để giao lưu đây?”. Bởi những ngày tiếp theo sẽ là quãng thời gian để những bạn văn ngoài thời gian cặm cụi với những ý tưởng sáng tác của mình sẽ có cơ hội được trao đổi trên những trang bản thảo. Có thể họ sẽ cho nhau đọc, sẽ góp ý cho nhau, để chia sẽ những ý tưởng, những quan niệm riêng về điều mình muốn viết. Rồi đặc biệt là trong những lúc trò chuyện ấy, thông qua những buổi toạ đàm bàn tròn là cơ hội được giao lưu, tiếp xúc, được lắng nghe những kinh nghiệm xương máu của các thế hệ nhà văn đi trước, của những người cùng tham gia trại viết nhưng họ là thầy, là khách mời chia sẻ, truyền đạt… để tạo nên động lực cho mình.

    Còn với vấn đề có thêm động lực, được truyền lửa để sáng tác, để tự tin hơn, hay không khí của một cuộc thi là rất rõ ràng. Ví dụ như khi tham gia trại viết, khi ngồi cùng một bàn tròn, cùng một cuộc toạ đàm, những người xung quanh có cái để nói, mà mình không có thì liệu có ai trong số trại viên có đủ tự tin để ngồi nghe? Có đủ can đảm để tham gia góp ý khi mình chẳng có gì? Đấy chính là động lực bắt mình phải viết, bắt mình phải có.

    Chúng tôi, những người viết trẻ, mà cụ thể là những người lính trẻ cầm bút thì luôn rất cần cái không khí ấy. Ví dụ như trong những năm qua, đề tài viết về “Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng” trên văn đàn đang dần khan hiếm. Thế hệ những người lính cầm bút từng làm nên những tác phẩm đồ sộ, từng để lại những “cú đấm dứt khoát” (theo cách nói của Nhà văn Chu Lai) hiện nay đang cạn dần. Vậy thì làm thế nào để văn học viết về đề tài “Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng” giữ được những giá trị đích thực của nó, để nó không phai dần theo những tên tuổi đã làm nên nó, để không bị khói bụi thời gian từng bước phủ mờ… Đây thực sự là một câu hỏi rất khó trả lời. Tôi nghĩ, câu trả lời hiệu quả nhất cho điều này phải chăng chính là cách “truyền lửa” của những thế hệ đi trước đối với lớp lớp những người viết trẻ?

    Nhà xuất bản QĐND chúng tôi đã từng tổ chức những cuộc toạ đàm xoay quanh đề tài này trong những trại sáng tác mà chúng tôi đã tổ chức. Ở đó, ngoài việc các tác giả dự trại trao đổi về những sáng tác của mình, chúng tôi còn được truyền lửa bởi những nhà văn đã từng vừa cầm súng giáp mặt quân thù, vừa cầm bút, tuy tuổi đã cao những vẫn sục sôi nhiệt huyết. Những phát biểu của Nhà văn, Nhà thơ như: Chu Lai, Khuất Quang Thuỵ, Anh Ngọc, Vũ Quần Phương… đã như thúc giục những người viết trẻ chúng tôi dù có đang nản lòng cũng phải cháy, phải cháy hết mình với chính mình, với chính ý tưởng của mình. Vì ở đó, chúng tôi - những người viết trẻ như thấy được ở họ, dù tuổi đã cao nhưng sức vẫn chưa tàn, họ vẫn cháy như thế, họ vẫn sục sôi như thế thì tại sao lớp trẻ lại không làm được? Mà được may mắn nghe họ nói, được họ truyền cho những ngọn lửa của đam mê, những ngọn lửa văn chương cách mạng thực thụ, nếu mình không tiếp thu được, không cháy được thì… thực sự là có tội lớn, có tội với chính mình, có tội với văn chương, với những người đi trước. Bên cạnh đó, trại viết còn tạo cho chúng tôi những cảm hứng thông qua những buổi giao lưu, gặp gỡ, những buổi thực tế cơ sở để có điều kiện khám phá những điều mình còn chưa biết, những gia vị còn thiếu trong ý tưởng sáng tạo của chính mình.

    Nói như vậy để thấy rõ hơn hiệu quả của trại sáng tác đối với thế hệ trẻ chúng tôi. Bên cạnh đó, vẫn còn một dẫn chứng cụ thể nữa mà tôi muốn nói ở đây về hiệu quả của việc tổ chức trại sáng tác trong thời gian qua là:

    Đối với Nhà xuất bản QĐND chúng tôi, thời gian trước đây (khoảng 3 đến 5 năm trước), trên bản biên tập thật sự khan hiếm những bản thảo viết về đề tài người lính và chiến tranh cách mạng có chất lượng (tôi chưa dám nói đến bản thảo hay). Tại sao lại như thế? Đây thật sự là một câu hỏi lớn, sự trăn trở của lãnh đạo chỉ huy cũng như đội ngũ Biên tập viên sách văn nghệ Nhà xuất bản QĐND chúng tôi. Thế rồi 2 năm nay (2015, 2016), được sự đồng ý của Thủ trưởng TCCT, đặc biệt là sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Trung tâm Hỗ trợ sáng tác, chúng tôi đã liên tục tổ chức 2 trại sáng tác Tiểu thuyết, Trường ca về đề tài “Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng”. Và chúng tôi đã thực sự mừng đến rơi nước mắt khi với kết quả thu được từ 2 trại viết, đó là những trang sách viết về chiến tranh, về người lính lại xuất hiện, và xuất hiện với một tâm thế mới, một diện mạo mới. Tuy chưa dám nói là mĩ mãn nhưng cũng phải công bằng nhìn nhận là đã có, đã có những tác phẩm đạt chất lượng, đạt được mục đích yêu cầu của trại viết, đạt được tiêu chí của Nhà xuất bản QĐND đề ra.

    Cụ thể như, từ trại viết ở Tam Đảo năm 2015, chúng tôi đã cho ra mắt bạn đọc những Tiểu thuyết về chiến tranh cách mạng như: “Tiếng biển” của Nguyễn Văn Đệ, “Xóm Chợ” của Nguyễn Hiền Lương, “Làng Ba Họ” của Hoàng Giá, “Lính Chiến” của Đan Thành, “Tia chớp cuối chiều” của Nguyễn Tiến Hải… và có trong tay rất nhiều bản thảo của truyện ngắn, Trường ca, bút ký khác nữa. Rồi đến trại viết năm 2016, chúng tôi đã có được những bản thảo hoàn chỉnh và dự định sẽ xuất bản, cho ra mắt bạn đọc năm 2017 những Tiểu thuyết viết về chiến tranh cách mạng, về tình đoàn kết hữu nghị Việt - Lào như: “Nhịp cầu” của Lê Văn Vọng, , “Chiến tranh qua rồi” của Nguyễn Duy Liễm, “Chuyện tình Phja Bjooc” của Bùi Như Lan, “Hai nửa cuộc chiến” của Nguyễn Duy Liễm, “Động thổ” của Lê Ngọc Minh. Và đặc biệt là 2 Nhà văn được đầu tư chiều sâu đã cho ra đời 2 bản thảo Tiểu thuyết rất dày dặn là: “Trang trại có ma” của Nguyễn Bảo và “Trở về” của Đỗ Viết Nghiệm.

    Vâng, đó là kết quả mà chúng tôi đã có được qua 2 lần tổ chức trại viết tại Tam Đảo và Đại Lải. Điều này có thể trả lời cho phần nào cho câu hỏi về hiệu quả của việc Tổ chức trại sáng tác trong thời gian vừa qua của chúng tôi với Trung tâm hỗ trợ sáng tác. Và cũng qua đây, câu hỏi “trại sáng tác - cần hay không cần?” có thể cũng không cần trả lời nữa.

    Thông qua bài viết này, tôi cũng xin mạnh dạn đề nghị, nên chăng trong thời gian tới, trung tâm hỗ trợ sáng tác nên hỗ trợ đầu tư có chọn lọc, có trọng điểm hơn, tạo điều kiện tốt hơn cho các văn nghệ sĩ sáng tác. Cụ thể là:

    - Đối với chuyên ngành văn học nên kéo dài thời gian hơn nữa. (từ 15 ngày lên chừng 18, 20 ngày).

    - Hỗ trợ thêm tiền ăn cho văn nghệ sĩ, vì 120.000 so với thị trường bây giờ là quá thấp.

    - Tạo điều kiện về phòng ở và làm việc, vì trại viên về sáng tác thường làm việc độc lập, có tính đặc thù riêng của ngành nghề. Nếu sắp xếp 2 người 1 phòng thì rất khó cho việc sáng tác độc lập.

    - Đầu tư nhiều hơn cho sáng tác trẻ. Và yêu cầu các cơ quan tổ chức nên mời xen kẽ những trại viên tên tuổi, đã thành danh với một số lượng nhất định tác giả trẻ, để có sự phối hợp, sự giao thoa nhịp nhàng và cũng là để bồi dưỡng, đào tạo cho lớp kế cận.

- Từ 26/10/2016 – 6/11/2016: Ông Kiều Khánh Hội, phó Giám đốc Trung tâm làm việc, chỉ đạo tại Nhà sáng tác Đà Nẵng.

- Từ 28/10/2016 – 1/11/2016: Ông Trần Mạnh Cường, phó Giám đốc Trung tâm công tác tại Nhà sáng tác Nha Trang.

- Từ 2/11/2016 – 20/11/2016: Ông Huỳnh Văn Ngàn, Giám đốc Trung tâm làm việc, chỉ đạo công tác tại các Nhà sáng tác phía Nam.